Tây Ban Nha là đất nước của hơn 400 giống nho được trồng trên gần 3 triệu mẫu Anh (1 mẫu Anh = 4046.86 m2 = 0.404686 hecta) và được thành hơn 100 trên gọi. Có thể nói rằng, Tây Ban Nha là một trong những quốc gia sản xuất rượu vang lớn nhất thế giới – song song với Pháp và Ý. 

Rượu vang Tây Ban Nha đã được sản xuất trên Bán đảo Iberia trong hơn hàng nghìn năm – rất lâu trước khi người La Mã đến. Thực dân Tây Ban Nha đã mang nho làm rượu vang yêu thích của họ đến Châu Mỹ. Từ đó, các loại vang như Sherry, Cava, Rioja và Priorat đã được yêu thích trên khắp thế giới trong hàng trăm năm.

Với lịch sử lâu đời và sản lượng lớn như vậy, Tây Ban Nha nghiễm nhiên trở thành điểm đến của những người yêu thích hương vị truyền thống của rượu vang Old World. Cùng Wine MKL tìm hiểu những giá trị vượt thời gian của rượu vang Tây Ban Nha.

Nguồn gốc rượu vang Tây Ban Nha

Trong dòng lịch sử thăng trầm và đầy bí ẩn của Tây Ban Nha, khi người Phoenicia đến với đất nước này, họ đã mang rượu nho từ các vùng khác của Địa Trung Hải. Cách bờ biển Gadir không xa, các thương nhân Phoenician đã tìm thấy một nơi hoàn hảo để thu hoạch nho. Điều này đã mang ánh sáng cho vùng “tam giác Jerez de La Frontera” – tam giác vàng của Jerez, bao gồm Lucar de Barrameda, Jerez de la Frontera, và El Puerto de Santa María và con  đường rượu Sherry ngày nay.

Sau người Phoenicia, người La Mã cai trị hầy hết Tây Ban Nha và người La Mã rất thích thú với những vườn nho được trồng ở Baco, cũng như rượu vang được sản xuất ở nhiều vùng khác nhau của Hispania. Người La Mã đã xâm chiếm các khu vực nơi người Iberos và Celt địa phương sinh sống. Họ đã mang đến kỹ thuật lên men rượu trong các máng đá (một phần của phương pháp này vẫn còn được sử dụng ở một số khu vực tại Tây Ban Nha ngày nay). Rượu vang thời điểm đó được bảo quản trong các thùng chứa bằng đất sét như amphoras.

Người Godos theo chân người La Mã sau khi Đế chế La Mã phương Tây sụp đổ vào thế kỷ VI. Nhưng vào khoảng năm 711, Tây Ban Nha đã bị người Moor đến từ Afrida xâm lược và đến năm 722 đã chiếm đóng hầu hết những vùng thuộc phạm vi lãnh thổ TBN ngày nay.

Phải mất 7 thế kỷ để chiến lại các vùng lãnh thổ và trong khoảng thời gian dài đằng đẵng đó, rượu vang vẫn được nông dân địa phương sản xuất nhưng chỉ chủ yếu dùng làm thuốc, nước hoa hoặc mỹ phẩm. Khi Reconquista tiến triển từ Bắc xuống Nam, vai trò của rượu vang ngày càng tăng trên khắp đất nước.

Những loại vang Tây Ban Nha đầu tiên rất mạnh, bên cạnh vị ngọt gắt, chúng gần như có mùi ôi (thiu) nồng nặc. Rượu vang Rancios đã bị oxy hóa hoàn toàn và bị khử mạnh – trở nên an toàn khi bảo quản. Rượu vang hướng tới truyền thống Địa Trung Hải. Nhưng những loại vang được sản xuất trong đất liền – cách xa biển (mục đích thương mại nhiều hơn) có thể có sự tương đồng lớn hơn với những loại vang mà chúng ta biết ngày nay.

Trong mọi trường hợp, quá trình oxy hóa luôn là một vấn đề lớn. Một giải pháp hữu hiệu nhất là phát triển các loại rượu vang theo phong cách rancio và tạo ra hương vị cho những loại rượu đó. 

Ngoài ra cũng có những giải pháp khả thi khác. Người Hy Lạp đã nghĩ đến việc niêm phong nhựa thông làm rượu vang amphorae. Ở TBN, rượu vang được ủ trong chum đất sét được gọi là “tinajas”. Tinajas có những khe hở hẹp ở phía trên, để lại một bề mặt rất nhỏ tiếp xúc với không khí vào oxy. Nó là một phần trong văn hóa rượu vang của TBN, và mặc dù nó đã bị lãng quên trong hàng thập kỷ, một số nhà làm rượu trẻ hiện đang giới thiệu lại tinajas để một lần nữa làm nên sự độc đáo của vang Tây Ban Nha.

Đặc điểm địa hình ảnh hưởng đến hương vị của vang Tây Ban Nha

Nếu nói về một điểm đặc trưng của địa hình Tây Ban Nha thì có thể gói gọn trong một chữ “cát”. Hơn 80 triệu người đến TBN mỗi năm và hầu hết trong số họ tìm cách thư giãn tại một trong những bãi biển đầy cát của TBN. 

Tây Ban Nha là quốc gia có nhiều núi đồi đứng thứ ba ở Châu Âu (đứng thứ nhất nếu xét về tỷ lệ núi trên tổng diện tích) và cao thứ hai sau Pháp. Điều này rất quan trọng khi chúng ta nói về rượu vang Thế giới cũ – coi trọng những yếu tố môi trường – vĩ độ, độ cao của vườn nho.

Tây Ban Nha bao gồm một cao nguyên trung tâm rộng lớn, được gọi là Meseta. Madrid nằm ở trung tâm cao nguyên này, với thủ độ nằm ở độ cao trung bình hơn 600 mét do với mực nước biển. Khi chúng ta đi về phía Bắc, Meseta sẽ cao hơn nữa. Ngược lại, Jane ở phía Nam, nó nằm ở độ cao 570 mét . Ở thành phố Burgos phía bắc, nó cao tới 850 mét.

Meseta Tây Ban Nha được bao quanh bởi các ngọn núi: Sierra de Cantabria và Pyrenees ở phía Bắc, Sierra Morena ở phía Nam Andalusia, Sierra de Gredos ở phía Tây và Sistema Ibérico ở phía Đông.

Sự đa dạng rộng lớn như vậy tạo ra nhiều khí hậu và các vùng đất khác nhau ở các vùng rượu vang Tây Ban Nha. Bất cứ ai coi Tây Ban Nha là một thực tế về rượu vang duy nhất chỉ cần nhìn vào bản đồ và giải thích làm thế nào từ sự đa dạng đó chỉ có thể sản xuất ra một loại rượu vang.

Bên cạnh đó, các con sông giăng kín trên đất nước này cũng ảnh hưởng nhiều đến vùng trồng nho của TBN.

Chỉ định chất lượng rượu vang Tây Ban Nha và mức độ lão hóa 

Giống như ở Pháp hay Ý, các chủ nhà máy rượu ở Tây Ban Nha thành lập các hiệp hội khu vực để hướng dẫn việc trồng nho và sản xuất rượu vang, đồng thời đảm bảo rằng rượu vang của khu vực duy trì chất lượng cao. Khi bạn nhìn thấy trên nhãn rượu Tây Ban Nha có dòng chữ Denominación de Origen (DO) hoặc Denominación de Origen Protegida (DOP), đó là sự đảm bảo về chất lượng. Hai khu vực, Priorat và Rioja, có cấp độ cao hơn Denominación de Origen Calificada (DOCa). Một chỉ định mới gọi là Vino de Pago (VDP) dành cho rượu vang được trồng ở những vườn nho hàng đầu của Tây Ban Nha. 

Ở Rioja, đây là mức độ lão hóa thường được sử dụng cho vang đỏ và vang trắng. Tại địa phương ở Rioja, bạn cũng sẽ tìm thấy rượu joven hoặc rượu “trẻ” thậm chí còn tươi hơn.

Crianza

Đây là cấp độ lão hóa cơ bản nhất. Vang Crianza trắng được ủ ít nhất sáu tháng trong gỗ sồi. Vang Crianza đỏ có tuổi đời hai năm, với ít nhất một năm trong thùng gỗ sồi.

Reserva

Rượu vang trắng Reserva được ủ ít nhất sáu tháng trong thùng gỗ sồi và được ủ tổng cộng hai năm. Rượu vang đỏ Reserva được ủ ít nhất ba năm với một năm trong gỗ sồi. 

Gran Reserva

Để được dán nhãn Gran Reserva, rượu vang đỏ phải được ủ 5 năm trong thùng gỗ sồi. Rượu vang Gran Reserva trắng có thể ủ được một năm trong thùng gỗ sồi và tổng cộng là bốn năm.

Các vùng trồng rượu vang ở Tây Ban Nha

Mỗi vùng rượu vang Tây Ban Nha có khí hậu và rượu vang riêng biệt phản ánh vị trí địa lý và điều kiện trồng trọt. Cùng Wine MKL khám phá các vùng rượu vang chính của Tây Ban Nha để có một cái nhìn mới hơn để chọn mua loại vang ưng ý nhé.

Rioja

La Rioja là vùng nhỏ nhất ở Tây Ban Nha nhưng lại nổi tiếng với các loại rượu vang, đặc biệt là rượu vang đỏ. Các dãy núi che chắn Rioja khỏi ảnh hưởng ẩm ướt và lạnh lẽo của Đại Tây Dương. Đôi khi được gọi là Bordeaux của Tây Ban Nha, Rioja nổi tiếng với các loại rượu vang pha trộn và rượu vang đỏ và trắng được ủ lâu năm trong thùng gỗ sồi lớn. Một số nhà vang truyền thống vẫn ủ rượu bằng cách này để đạt được hiệu quả tuyệt vời. Một số nhà vang khác lại có xu hướng sản xuất rượu vang theo phong cách quốc tế hơn, tươi mới hơn.  

Loại nho đỏ nổi tiếng là Tempranillo, được làm thành rượu vang đỏ đậm với hương anh đào đen và mận đen cùng chút da thuộc, vani, thì là và gia vị. Nó thường được pha trộn với Garnacha (còn gọi là Grenache), Graciano và Mazuelo. Cặp Tempranillo hòa quyện với nấm xào, xúc xích, thịt cừu nướng hoặc ớt đỏ nhồi. 

Những người yêu thích rượu vang trắng sẽ bị mê hoặc bởi sự pha trộn màu trắng của Rioja, đặc trưng của nho Viura. Loại rượu vang trắng Viura ngon nhất có hương dưa, sả, hoa hồi, quả phỉ nướng và vỏ chanh. Kết hợp Rioja trắng với salad, bất cứ thứ gì có tỏi, cá nướng và cơm chiên thập cẩm.

Rioja cũng tạo ra những loại rượu vang hồng thơm ngon từ Garnacha hoặc Tempranillo với hương dưa hấu hồng, dâu tây và thảo mộc. Ghép chúng với cơm thập cẩm hoặc món khai vị như món mực non sốt tỏi.

Bierzo

Vùng Bierzo còn mới mẻ đối với nhiều người uống rượu vang, nhưng có thể bạn đã nghe nói về loại nho nổi tiếng nhất vùng: Mencía. Hầu hết Mencía đều có vị vừa phải với tannin đậm được cân bằng bởi hương trái cây đậm đà như quả mọng sẫm màu, gia vị ấm áp, hương gamy và vị chua. Bierzo nằm ở cực tây bắc của Tây Ban Nha và một số vùng chịu ảnh hưởng của bờ biển, trong khi những vùng khác nóng và khô. Các loại đất rất đa dạng với nhiều thạch anh và đá phiến. 

Một số người cho rằng rượu vang Mencía có hương vị giống như sự kết hợp giữa Pinot Noir và Syrah, vì vậy nó kết hợp tốt với mọi món từ món nấm đến món khai vị có thịt, đặc biệt là nấu trên vỉ nướng. 

Penedès

Chỉ cách Barcelona khoảng 30 phút, Penedès là cái nôi của Cava – loại rượu vang sủi đặc trưng của Tây Ban Nha. Giống như Champagne, quá trình lên men thứ hai của Cava diễn ra bên trong chai. Và Cava còn là sự pha trộn của ba loại nho bản địa: Xarel-lo, Macabeu và Parellada. Rượu vang sủi ban đầu được gọi là xampany, nhưng sau khi các nhà sản xuất rượu Champagne phản đối, nó được đổi thành Cava, ám chỉ những hang động nơi ủ rượu.

Cavas trẻ hơn có hương vị táo, khoáng chất và hoa, trong khi Cavas lâu đời hơn mang hương vị của các loại hạt, bánh mì nướng và kẹo trái cây. Hầu hết Cavas đều được làm theo phong cách nhạt, nhưng bạn cũng sẽ tìm thấy Cavas rosé có màu sắc từ Garnacha, Trepat, Pinot Noir hoặc Monastrell.  

Dùng Cava với bữa trưa là tuyệt vời nhất. Các món cà chua bao gồm pizza, tôm tỏi và tất cả các món ăn theo phong cách Địa Trung Hải. 

Ribera del Duero

Ribera del Duero là loại rượu vang Tempranillo ngon nhất của Tây Ban Nha, mặc dù ở đây nó thường được gọi là tinto fino hoặc tinta del pais. Những vườn nho tỏa ra từ sông Duero ở vùng khô hạn với nhiều ánh nắng và đêm lạnh giá này. Rượu vang Tempranillo từ Ribera del Duero có hương vị đậm đà của anh đào đen, dâu đen và quả sung được bảo quản với điểm nhấn là hương da và xì gà ngọt ngào. 

Chúng hơi giống Cabernet Sauvignon, nhưng ít ảnh hưởng từ gỗ sồi hơn và nồng độ cồn thấp hơn một chút so với California Cab. Kết hợp Tempranillo với các món nướng, món thịt và mì ống đậm đà. 

Rueda

Vùng này là quê hương của Verdejo, một loại nho xanh, giòn, tạo ra một số loại rượu vang trắng ngon nhất ở Tây Ban Nha. Nho có nguồn gốc từ Bắc Phi và được đưa đến Tây Ban Nha vào thế kỷ thứ 11. Nó phát triển mạnh trong mùa hè khắc nghiệt và mùa đông lạnh giá của Rueda. 

Rượu vang Verdejo trẻ hòa quyện với chanh Meyer, chanh, hồi, đào trắng và khoáng chất. Kết hợp Verdejo với hải sản, salad và mực chiên. Được ủ trong gỗ sồi, Verdejo mang hương vị hạnh nhân nướng hoàn hảo với cà ri dừa, các món khoai tây và món gà sốt hạnh nhân được yêu thích của địa phương.  

Almansa

Ở vùng Castilla-La Mancha, bạn sẽ tìm thấy một thị trấn và tỉnh nhỏ tên là Almansa. Theo Bậc thầy về Rượu vang Jancis Robinson, Almansa là một lâu đài lịch sử và các loại rượu vang đỏ đặc trưng được làm từ Garnacha Tintorera và Monastrell, một loại nho có nguồn gốc từ Bắc Phi. Almansa có mùa hè nóng bức và mùa đông lạnh giá. Khoảng 80% vườn nho của Almansa là những cây nho già mọc hoang không có giàn ở độ cao cao hơn, vì vậy rượu vang thu được có độ axit tươi và hương vị đậm đặc. 

Garnacha Tintorera (hay còn gọi là Alicante Bouschet ở Pháp) là một loại nho có vỏ đỏ và ruột đỏ, tạo ra rượu vang có hương ô liu đen, mận, nấm truffle đen và một chút vị đậm đà và béo ngậy của dầu ô liu. Kết hợp nó với các loại thịt, pho mát, xúc xích và các món ăn có ô liu có hương vị đậm đà. 

Khu vực này cũng là nơi hoàn hảo để sản xuất các loại rượu vang Monastrell (hay còn gọi là Mourvèdre) theo phong cách quốc tế tươi sáng, ngon ngọt với hương trái cây đỏ, gia vị và tannin mượt mà. Kết hợp nó với món đậu đen hầm, pho mát đậm đà và các món thịt. 

Priorat

Vùng Catalunya nhỏ bé này có lịch sử sản xuất rượu vang lâu đời từ những năm 1100. Dịch bệnh phylloxera đã phá hủy hầu hết các vườn nho vào những năm 1800 và cây nho không được trồng lại trong nhiều thập kỷ. Vào những năm 1980, René Barbier Ferrer, người có tầm nhìn về rượu vang Pháp-Tây Ban Nha đã giới thiệu việc trồng những vườn nho nhỏ có tường bao quanh. Ngày nay, Priorat nổi tiếng với các loại rượu vang đỏ Garnacha và Carineña (Carignan) lớn, thường được pha trộn với các loại rượu vang Pháp như Cabernet Sauvignon và Merlot. 

Rượu vang đậm do tỷ lệ cây nho già cao và có độ khoáng mạnh đến từ đất. Mong đợi hương vị của quả anh đào và mận đỏ và đen, cùng với hương thảo dược của hoa oải hương, hoa tím, cam thảo và húng tây. Kết hợp rượu vang đỏ với rau nướng, thịt vịt, thịt nai, thịt cừu và các món hầm thịnh soạn. 

Ngoài ra còn có một lượng nhỏ rượu vang trắng thú vị được sản xuất ở đây, từ các loại rượu vang như Garnacha Blanca, Carineña Blanca, Macabeu và Xarel-lo, được sử dụng ở Cava. Những loại rượu vang trắng Priorat khô, khoáng chất và thảo dược này thường sử dụng các kỹ thuật thử nghiệm như tiếp xúc với da, nấm men hoang dã và ủ rượu thay thế cho thùng gỗ sồi, vì vậy chúng rất đáng để thử. 

Rias Baixas

Albariño có lẽ là loại rượu vang trắng được yêu thích nhất từ ​​​​Tây Ban Nha, một loại rượu vang giòn, thơm và nồng nàn. Nó gợi nên cảm hứng về tỉnh Rías Baixas – quê hương của nó. Nằm ở Galicia ở góc tây bắc của Tây Ban Nha, Rias Baixas được đặt tên theo các vịnh nhỏ hình ngón tay chạy dọc theo bờ biển. Đó là một khu vực mưa với nhiệt độ khắc nghiệt được điều tiết bởi đại dương. 

Vang Albariño có hương trái cây tươi trẻ của đào trắng, kiwi, vỏ chanh, gừng, chúng cũng được hưởng lợi từ việc ủ rượu trong một hoặc hai năm. Theo thời gian, rượu đậm đà hơn và hương trái cây vẫn còn nồng nàn. Ghép đôi Albariño với bất kỳ động vật có vỏ nào: trai, nghêu, tôm, sò điệp hoặc tôm hùm. 

Jerez

Nằm ở vùng Tây Nam Andalucía, Jerez là một trong những khu vực lịch sử và lãng mạn nhất của Tây Ban Nha. Điệu nhảy flamenco cuồng nhiệt bắt đầu từ đây và là nơi diễn ra các trận đấu bò, các món khai vị độc đáo và kiến ​​trúc Moorish với lối trang trí công phu. Bên cạnh đó còn có một loại vang mạnh nổi tiếng có tên Sherry.  

Sherry được tạo ra thông qua một quá trình pha trộn và lão hóa phức tạp. Hỗn hợp nho phụ thuộc vào mục tiêu là Sherry khô hay Sherry ngọt. Rượu vang khô bắt đầu bằng nho Palomino, trong khi các loại rượu ngọt hơn dựa vào nho Moscatel và Pedro Ximénez được để khô một chút trên cây nho. 

Vang Sherry được tăng cường nồng độ cồn từ 15 đến 22% với rượu nho trung tính. Sau đó, chúng được ủ một thời gian ngắn trong gỗ trước khi được đưa vào hệ thống đế để lão hóa và pha trộn nhiều hơn. Một số loại Sherries có hương vị oxy hóa và hấp dẫn khi để lâu. Những loại khác già đi cùng với sản phẩm phụ của nấm men gọi là flor giúp bảo vệ rượu khỏi oxy. 

Một loại Sherry khô như Manzanilla có mùi thơm và hương vị của trà hoa cúc (Manzanilla có nghĩa là “hoa cúc” trong tiếng Tây Ban Nha), hạnh nhân nướng và bánh mì trộn với vị mặn và chua nhẹ. Ghép đôi Manzanilla Sherry với mực, sò điệp nướng, hải sản hầm hoặc tôm càng. 

Loại Sherry ngọt ngào nhất là Pedro Ximénez, được ủ lâu năm, pha trộn và tăng cường để tạo ra loại rượu có hương vị kẹo quả sung, chà là và mật ong cùng với gia vị ấm áp và cà phê. Ghép đôi PX Sherry với bánh sô cô la, bánh gia vị đậm hoặc một bảng pho mát chứa đầy pho mát có hương vị đậm đà, trái cây sấy khô và các loại hạt nướng.

Mua rượu vang Tây Ban Nha ở đâu?

Phía trên là một số hướng dẫn về cách chọn rượu, thưởng thức rượu và kết hợp cùng các món ăn. Hi vọng nó có thể giúp bạn có những cái nhìn rõ ràng hơn về rượu vang Tây Ban Nha. Để tìm mua các loại rượu vang Tây Ban Nha phong phú, bạn có thể ghé cửa hàng của Wine MKL để được tư vấn cụ thể hơn.